Two roads diverged in a yellow wood,
And sorry I could not travel both
And be one traveler, long I stood
And looked down one as far as I could
To where it bent in the undergrowth;
Then took the other, as just as fair,
And having perhaps the better claim,
Because it was grassy and wanted wear;
Though as for that, the passing there
Had worn them really about the same,
And both that morning equally lay
In leaves no step had trodden black.
Oh, I kept the first for another day!
Yet knowing how way leads to way,
I doubted if I should ever come back.
I shall be telling this with a sigh
Somewhere ages and ages hence:
Two roads diverged in a wood, and I—
I took the one less traveled by,
And that has made all the difference.
And sorry I could not travel both
And be one traveler, long I stood
And looked down one as far as I could
To where it bent in the undergrowth;
Then took the other, as just as fair,
And having perhaps the better claim,
Because it was grassy and wanted wear;
Though as for that, the passing there
Had worn them really about the same,
And both that morning equally lay
In leaves no step had trodden black.
Oh, I kept the first for another day!
Yet knowing how way leads to way,
I doubted if I should ever come back.
I shall be telling this with a sigh
Somewhere ages and ages hence:
Two roads diverged in a wood, and I—
I took the one less traveled by,
And that has made all the difference.
Lay down,
your sweet and weary head.
Night is falling,
You have come to journey’s end.
Sleep now, and dream
of the ones who came before.
They are calling,
from across a distant shore.
Why do you weep?
What are these tears upon your face?
Soon you will see,
All of your fears will pass away.
Safe in my arms,
you’re only sleeping.
What can you see,
on the horizon?
Why do the white gulls call?
Across the sea,
a pale moon rises.
The ships have come,
to carry you home.
And all will turn,
to silver glass.
A light on the water,
all souls pass.
Hope fades,
into the world of night.
Through shadows falling,
out of memory and time.
Don’t say,
we have come now to the end.
White shores are calling,
you and I will meet again.
And you’ll be here in my arms,
just sleeping.
What can you see,
on the horizon?
Why do the white gulls call?
Across the sea,
a pale moon rises.
The ships have come,
to carry you home.
And all will turn,
to silver glass.
A light on the water,
grey ships pass
Into the West.
your sweet and weary head.
Night is falling,
You have come to journey’s end.
Sleep now, and dream
of the ones who came before.
They are calling,
from across a distant shore.
Why do you weep?
What are these tears upon your face?
Soon you will see,
All of your fears will pass away.
Safe in my arms,
you’re only sleeping.
What can you see,
on the horizon?
Why do the white gulls call?
Across the sea,
a pale moon rises.
The ships have come,
to carry you home.
And all will turn,
to silver glass.
A light on the water,
all souls pass.
Hope fades,
into the world of night.
Through shadows falling,
out of memory and time.
Don’t say,
we have come now to the end.
White shores are calling,
you and I will meet again.
And you’ll be here in my arms,
just sleeping.
What can you see,
on the horizon?
Why do the white gulls call?
Across the sea,
a pale moon rises.
The ships have come,
to carry you home.
And all will turn,
to silver glass.
A light on the water,
grey ships pass
Into the West.
The North Wind and the Sun had an argument one day. They disputed which of them was the stronger. A traveler came along the road at that time, and the Sun suggested a way to resolve the argument. Whoever was able to cause the traveler to remove his coat would be the stronger. The Wind accepted the challenge and the Sun hid himself behind a cloud. The Wind began to blow. Yet the harder he blew, the more the traveler clutched his coat about himself. The Wind sent rain, even hail. The traveler clung even more desperately to his coat. Finally, in despair, the Wind gave up. The Sun came out and began to shine in all his glory upn the traveler. Quite soon the man had removed his coat. “How did you do that?” asked the Wind. “It was easy,” said the Sun, “I lit the day. Through gentleness I got my way.”
Love is patient, love is kind. It does not envy, it does not boast, it is not proud. It does not dishonour others, it is not self-seeking, it is not easily angered, it keeps no record of wrongs. Love does not delight in evil but rejoices with the truth. It always protects, always trusts, always hopes, always perseveres. (1 Corinthians 13:4-7)
Therefore everyone who hears these words of mine and puts them into practice is like a wise man who built his house on the rock. The rain came down, the streams rose, and the winds blew and beat against the house; yet it did not fall, because it had its foundation on the rock. But everyone who hears these words of mine and does not put them into practice is like a foolish man who built his house on sand. (Matthew 7:24-26)
There is a time for everything,
And a season for every activity under the heavens:
A time to be born and a time to die,
A time to plant and a time to uproot,
A time to kill and a time to heal,
A time to tear down and a time to build,
A time to weep and a time to laugh,
A time to mourn and a time to dance,
A time to scatter stones and a time to gather them,
A time to embrace and a time to refrain,
A time to search and a time to give up,
A time to keep and a time to throw away,
A time to tear and a time to mend,
A time to be silent and a time to speak,
A time to love and a time to hate,
A time for war and a time for peace. (Ecclesiastes 3:1-8)
And a season for every activity under the heavens:
A time to be born and a time to die,
A time to plant and a time to uproot,
A time to kill and a time to heal,
A time to tear down and a time to build,
A time to weep and a time to laugh,
A time to mourn and a time to dance,
A time to scatter stones and a time to gather them,
A time to embrace and a time to refrain,
A time to search and a time to give up,
A time to keep and a time to throw away,
A time to tear and a time to mend,
A time to be silent and a time to speak,
A time to love and a time to hate,
A time for war and a time for peace. (Ecclesiastes 3:1-8)
Bati’nin egzistansiyalizmi, teknolojik gelismenin had safhaya ulastigi ve bu gelismenin de insan hayatinda en siddetli sarsilmalari meydana getirdigi cagimizin bir cocugudur. Bu cag oyle bir cagdir ki, burada insan hayatinin kendisi, insan beyninin kendi urunleri tarafindan bogazinin sikilarak bogulmasi gibi bir tehlike ile burun burunadir.
Bati’nin cagdas egzistansiyalizmi, kuskusuz, ozniteligi itibariyle fiziksel bilim ve onun insanlar tarafindan adaptasyonu olan teknolojinin hukumran oldugu, icinde bulundugumuz ozel tarihsel devir ya da cagin bir urunudur. Bati’daki ileri duzeyde sanayilesmis modern toplumda hayat nizaminin teknolojik yigilimi, insani, tedavisi mumkun olmayan caresiz bir ayrilik ve yalnizliga atmistir. Teknolojinin yarattigi hayat nizami, aslinda, ‘genis ve ileri duzeyde gelismis bir anlamsizlik ve sacmalik’ anlaminda bir nizamsizliktir. Burada insan, manasini kendisinin de anlayamadigi, ayrica, onun kisilik ve bireyselligine karsi surekli bir tehdit durumunda bulunan, sahsiyetsizlestirip robotlastiran buyuk bir mekanizma icerisinde yasamaya zorlamaktadir. Boyle bir durumda modern insan, dogaya ve kendi benligine yabancilasmaktadir.
Once there was; once there wasn’t.
A long, long time ago, in a land not so far away, when the sieve was inside the straw, the donkey was the town crier, and the camel was the barber… when I was older than my father so that I rocked his cradle upon hearing his cry…when the world was upside down and time was a cycle that turned around and around so that the future was older than the past and the past was a pristine as newly sowed fields…
Once there was; once there wasn’t. God’s creatures were as plentiful as grains and talking too much was a sin, for you could tell what you shouldn’t remember and you could remember what you shouldn’t tell.
A long, long time ago, in a land not so far away, when the sieve was inside the straw, the donkey was the town crier, and the camel was the barber… when I was older than my father so that I rocked his cradle upon hearing his cry…when the world was upside down and time was a cycle that turned around and around so that the future was older than the past and the past was a pristine as newly sowed fields…
Once there was; once there wasn’t. God’s creatures were as plentiful as grains and talking too much was a sin, for you could tell what you shouldn’t remember and you could remember what you shouldn’t tell.
She, as an Armenian, embodied the spirits of her people generations and generations earlier, whereas the average Turk had no such notion of continuity with his or her ancestors. The Armenians and the Turks lived in different time frames. For the Armenians, time was a cycle in which the past incarnated in the present and the present birthed the future. For the Turks, time was a multihyphenated line, where the past ended at some definite point and the present started anew from scratch, and there was nothing but rupture in between.
We are stuck. We are stuck between the East and the West. Between the past and the future. On the one hand there are the secular modernists, so proud of the regime they constructed; you cannot breathe a critical word. On the other hand there are the conventional traditionalists, so infatuated with the Ottoman past; you cannot breathe a critical word. They’ve got the general public and the remaining half of the state on their side. What is left for us?
Kirkinci Kural: Asksiz gecen bir omur beyhude yasanmistir. Acaba ilahi ask pesinde mi kosmaliyim mecazi mi, yoksa dunyevi, semavi ya da cismani mi diye sorma! Ayrimlar ayrimlari dogurur. ASK’in hicbir sifata ve tamlamaya ihtiyaci yoktur.
Basli basina bir dunyadir ask. Ya tam ortasindasindir, merkezinde, ya da disindasindir, hasretinde.
Basli basina bir dunyadir ask. Ya tam ortasindasindir, merkezinde, ya da disindasindir, hasretinde.
Ve boylece seneler gecti, geciyor. Yaslandigini senden evvel vucudun anliyor. Basamaklari cika cika kirkina basiyorsun; sonra elli, elli bes, derken altmis oluyorsun…
Her on senede bir durup geriye bakiyorum. Yurumeye, yola devam etmeye mecburum. Harflerden bir saray yaptim kendime. Koridorlari ask, duvarlari ask, taht odasi ask… Sufi olmayana pek karmasik gorunur bu dunya. Cok sahisli, surtusmeli ve tartismali… Halbuki bunca karmasa tek bir kelimede sakli. Kelime harfte sakli. Harf noktada sakli. B’nin altindaki noktada… Bu suurla bizler gece gunduz sema ediyoruz. Savaslarin, kardes kavgalarinin, yanlis anlamalarin, kalp kirikliklarinin, aclik ve sefaletin, magduriyet ve adaletsizliklerin ortasinda, her seyi kapsayip kucaklayarak ama hicbir seye degmeden donuyoruz ebediyen. Butun cihan cayir cayir yansa, yer gok kizila boyansa, saraylari seller alsa, bir padisah gidip bir baskasi gelse, bizim icin fark etmez. Elemde, nesede, umitte ve yeiste, hem tek basimiza hem hep beraber, hem usulca hem sonsuz bir hizla, su gibi akarcasina doneriz semada. Dizlerimize kadar kendi kanimiza batsak bile vazgecmeyiz Ask’a donmekten, Ask’a secde etmekten.
Her on senede bir durup geriye bakiyorum. Yurumeye, yola devam etmeye mecburum. Harflerden bir saray yaptim kendime. Koridorlari ask, duvarlari ask, taht odasi ask… Sufi olmayana pek karmasik gorunur bu dunya. Cok sahisli, surtusmeli ve tartismali… Halbuki bunca karmasa tek bir kelimede sakli. Kelime harfte sakli. Harf noktada sakli. B’nin altindaki noktada… Bu suurla bizler gece gunduz sema ediyoruz. Savaslarin, kardes kavgalarinin, yanlis anlamalarin, kalp kirikliklarinin, aclik ve sefaletin, magduriyet ve adaletsizliklerin ortasinda, her seyi kapsayip kucaklayarak ama hicbir seye degmeden donuyoruz ebediyen. Butun cihan cayir cayir yansa, yer gok kizila boyansa, saraylari seller alsa, bir padisah gidip bir baskasi gelse, bizim icin fark etmez. Elemde, nesede, umitte ve yeiste, hem tek basimiza hem hep beraber, hem usulca hem sonsuz bir hizla, su gibi akarcasina doneriz semada. Dizlerimize kadar kendi kanimiza batsak bile vazgecmeyiz Ask’a donmekten, Ask’a secde etmekten.
Sevdigin birini yitirince bir yanin onunla beraber kaybolur. Terk edilmis hayaletli bir ev gibi buruk bir yalnizliga esir olur, eksik kalirsin. Icinde bir sir gibi, giden sevgilinin yoklugunu tasirsin. Oyle bir yara ki uzerinden ne kadar zaman gecerse gecsin gene de canini yakar. Oyle bir yara ki iyilestiginde bile kanar. Bir daha gulemeyecegini, asla hafifleyemeyecegini sanirsin. Karanlikta el yordamiyla ilerler gibi akar hayat. Onunu goremeden, yonunu bilemeden, sadece su ani kurtararak… Gonlunun kandili sonmus, zifiri gecede kalmissindir. Ama iste ancak boyle durumlarda, yani iki goz birden karanlikta kalinca, bir ucuncu goz acilir insanda. Kapanmayan bir goz. Ve ancak o zaman anlarsin ki bu elem sonsuza dek surmeyecek. Hazandan sonra baska mevsimler, bu colden gecince nice vadiler gelecek; bu ayriligin ardindan da ebedi bir vuslat.
Yeni kaybettigin kisiyi manevi gozle bakinca her yerde gormeye baslarsin. Denize dusen katrede, dolunayla hareketlenen med-cezirde, esen her esintide ona rastlarsin. Kuma cizili remilde, guneste parlayan kristal tanesinde, yeni dogmus bebegin tebessumunde, bileginde atan nabzinda onu seyredersin. Her yerde, her seyde onu gorurken nasil derim ki Sems gitti?
Yeni kaybettigin kisiyi manevi gozle bakinca her yerde gormeye baslarsin. Denize dusen katrede, dolunayla hareketlenen med-cezirde, esen her esintide ona rastlarsin. Kuma cizili remilde, guneste parlayan kristal tanesinde, yeni dogmus bebegin tebessumunde, bileginde atan nabzinda onu seyredersin. Her yerde, her seyde onu gorurken nasil derim ki Sems gitti?
Otuz Sekizinci Kural: “Yasadigim hayati degistirmeye, kendimi donusturmeye hazir miyim?” diye sormak icin hicbir zaman gec degil. Kac yasinda olursak olalim, basimizdan ne gecmis olursa olsun, tamamen yenilenmek mumkun.
Tek bir gun bile oncekinin tipatip tekrariysa, yazik. Her an her nefeste yenilenmeli. Yepyeni bir yasama dogmak icin olmeden once olmeli.
Tek bir gun bile oncekinin tipatip tekrariysa, yazik. Her an her nefeste yenilenmeli. Yepyeni bir yasama dogmak icin olmeden once olmeli.
Sems bugune dek ne yaptiysa ben mukemmeliyete ulasayim diye yapti.
Sems kapimizi tovbekar olmus bir fahiseye acti. Asimizi onunla paylasmaya zorladi bizi. Dedikodulara kulak asmamayi, kotu soze kotu sozle karsilik vermemeyi ogretti. Beni meyhaneye yollayip sarhoslarla muhabbet ettirdi. Bir keresinde vaaz verdigim caminin karsisinda dilenmemi istedi. Hayatimda ilk defa kendimi cuzamli bir dilenci yerine koydum. Bir de onun gozunden baktim bu kavanoz dipli dunyaya. Dilencinin baktigi yerden ben nasil gorunuyormusum, onu anladim. Sems beni hayranlarimdan ve ben farkinda olmadan etrafimi saran dalkavuklardan, hatta beni kollayan yonetici sinifindan ayirdi; toplumun en alt katmanlariyla bulusturdu. Onun sayesinde baska turlu taniyamayacagim insanlar tanidim. Ferd ile Rab arasinda ne kadar put duruyorsa; ister san, ister sohret, ister para, ister makam, hatta isterse asiri dindarlik, ne varsa taslasmis, katilasmis, asktan uzaklasmis, yerinden oynatmak gerekli, diye dusunurdu. Zihinlerdeki sinirlari, gonullerdeki onyargilari, cemiyetteki basmakalip kurallari, mezhep ve gorus farkliliklarini sarsmaktan yanaydi ki, hepimiz tek ve bir ve esit oldugumuzu anlayalim. Geriye bir tek Ilahi Ask kalsin. Buyuk harfle ASK.
Sirf onun ugruna imtihanlardan gectim, yucelerden asagilara yuvarlandim, halden hale sicradim. En sadik muritlerimin gozunde dahi saibeli bir insana, adeta meczuba donustum. Onun yuzunden yalnizligi, caresizligi, yanlis anlasilmayi, dislanmayi, horlanmayi ve en nihayetinde ayrilik acisini tattim.
Sems kapimizi tovbekar olmus bir fahiseye acti. Asimizi onunla paylasmaya zorladi bizi. Dedikodulara kulak asmamayi, kotu soze kotu sozle karsilik vermemeyi ogretti. Beni meyhaneye yollayip sarhoslarla muhabbet ettirdi. Bir keresinde vaaz verdigim caminin karsisinda dilenmemi istedi. Hayatimda ilk defa kendimi cuzamli bir dilenci yerine koydum. Bir de onun gozunden baktim bu kavanoz dipli dunyaya. Dilencinin baktigi yerden ben nasil gorunuyormusum, onu anladim. Sems beni hayranlarimdan ve ben farkinda olmadan etrafimi saran dalkavuklardan, hatta beni kollayan yonetici sinifindan ayirdi; toplumun en alt katmanlariyla bulusturdu. Onun sayesinde baska turlu taniyamayacagim insanlar tanidim. Ferd ile Rab arasinda ne kadar put duruyorsa; ister san, ister sohret, ister para, ister makam, hatta isterse asiri dindarlik, ne varsa taslasmis, katilasmis, asktan uzaklasmis, yerinden oynatmak gerekli, diye dusunurdu. Zihinlerdeki sinirlari, gonullerdeki onyargilari, cemiyetteki basmakalip kurallari, mezhep ve gorus farkliliklarini sarsmaktan yanaydi ki, hepimiz tek ve bir ve esit oldugumuzu anlayalim. Geriye bir tek Ilahi Ask kalsin. Buyuk harfle ASK.
Sirf onun ugruna imtihanlardan gectim, yucelerden asagilara yuvarlandim, halden hale sicradim. En sadik muritlerimin gozunde dahi saibeli bir insana, adeta meczuba donustum. Onun yuzunden yalnizligi, caresizligi, yanlis anlasilmayi, dislanmayi, horlanmayi ve en nihayetinde ayrilik acisini tattim.
Hani biriyle tanisirsin, cevrende gormeye alistigin insanlardan cok farkli biri. Oyle biri ki herseyi bambaska bir gozle gorur ve seni de bakis acini degistirmeye yoneltir. Dunyaya onun gozleriyle bakmaya baslarsin. Icine ve disina da. Etkilenirsin. Etkilenmek ne kelime, buyusune kapilirsin. Gene de ilk baslarda araya bir mesafe koyabilecegini, yuregini kontrol altinda tutabilecegini zannedersin. Oysa ruzgar sandigin firtinadir. Sinir sandigin yer oynak ve kaygan bir zemindir. Bir bakmissin, farkinda bile olmadan acilmis, karadan uzaklasmissin. Okyanusun tam ortasindasin.
Sufi der ki baskalari hakkinda hukum verip yargida bulunacagima, ben kendi icime bakayim. Sofu der ki baskalarinin her kusurunu bulup cikarayim. Ama unutmayin, cogu zaman, baskalarinda hata bulanlar kendileri hatadadir. Teferruata ineyim derken butunu kaybederler. Agaclara bakmaktan ormani goremezler.
Bu kavanoz dipli dunya, binbir golge oyunu oynanan bu pariltili ve tantanali sahne, paraya pula, mala makama, unvana ihtisama aldanip kanan cins cins oyuncuyla doluydu. Ne kadar zenginlesirlerse, o kadar muhtac oluyorlardi paraya. Ne kadar yukselirlerse, daha bir ac oluyorlardi terfi etmeye. Fesat ve hasetle, zillet ve kibirli dunya malini kendilerine kible yapiyor, nesnelere kul oluyorlardi. Bilerek ya da bilmeyerek. Suurla ya da suursuzca.
Herkes dunyevi hirslar merdivenini ucer beser cikmak icin birbirinin omuzlarina basadursun, coktan zirveye varmis, kup kup altina, kat kat sohrete, binlerce hayrana ve bilginin en alasina nail olmus bir kimsenin gunun birinde aniden mevkiinden feragat etmesi, inanc ugruna izi sonu belirsiz bir icsel yolculuga cikmasi, hatta itibarini car cur etmesi… Iste bu pek duyulmadik, rastlanmadik bir seydi. Mevlana’nin yaptigini yapabilen, yukselmisken alcalmayi, kazanmisken kaybetmeyi, hocayken ogrenci olmayi goze alabilen insan, parmakla sayilacak kadar azdi.
Herkes dunyevi hirslar merdivenini ucer beser cikmak icin birbirinin omuzlarina basadursun, coktan zirveye varmis, kup kup altina, kat kat sohrete, binlerce hayrana ve bilginin en alasina nail olmus bir kimsenin gunun birinde aniden mevkiinden feragat etmesi, inanc ugruna izi sonu belirsiz bir icsel yolculuga cikmasi, hatta itibarini car cur etmesi… Iste bu pek duyulmadik, rastlanmadik bir seydi. Mevlana’nin yaptigini yapabilen, yukselmisken alcalmayi, kazanmisken kaybetmeyi, hocayken ogrenci olmayi goze alabilen insan, parmakla sayilacak kadar azdi.
Yirmi Dokuzuncu Kural: Kader, hayatimizin onceden cizilmis olmasi demek degildir. Bir sebepten, “ne yapalim kaderimiz boyle” deyip boyun bukmek cehalet gostergesidir. Kader yolun tamamini degil, sadece yol ayrimlarini verir. Guzergah bellidir ama tum donemec ve sapaklar yolcuya aittir. Oyleyse ne hayatinin hakimisin, ne de hayat karsisinda caresizsin.
Iki seyyah bir sehirden digerine gidiyormus. Derken yollarinin ustune taskin bir dere cikmis. Tam suyu gececekler, az otede korkudan tir tir titreyen yapayalniz ve gencecik bir kadin gormusler. Adamlardan biri hemen kadinin yardimina kosmus. Onu sirtina almis, suyu oylece asmis. Sonra kadini derenin ote yakasinda yere birakip iyi gunler dilemis. Boylece yollarina devam etmisler.
Ancak yolun kalan kisminda oteki seyyahin agzini bicak acmamis. Suratindan dusen bin parca. Somurttukca somurtuyor. Birkac saat boyle surat astiktan sonra suskunlugunu bozup soyle demis: “Ne demeye o kadina yardim ettin? Bir de ustelik ona dokundun. Seni ayartabilirdi! Bastan cikarabilirdi! Erkekle kadin boyle temas etsin, olacak is mi! Ayip yahu! Olmaz, bize yakismaz!”
Kadini sirtinda tasiyan seyyah sabirla gulumsemis: “Iyi de dostum, ben o genc kadini derenin karsisina gecirip orada biraktim; sen ne demeye hala tasirsin?”
Ancak yolun kalan kisminda oteki seyyahin agzini bicak acmamis. Suratindan dusen bin parca. Somurttukca somurtuyor. Birkac saat boyle surat astiktan sonra suskunlugunu bozup soyle demis: “Ne demeye o kadina yardim ettin? Bir de ustelik ona dokundun. Seni ayartabilirdi! Bastan cikarabilirdi! Erkekle kadin boyle temas etsin, olacak is mi! Ayip yahu! Olmaz, bize yakismaz!”
Kadini sirtinda tasiyan seyyah sabirla gulumsemis: “Iyi de dostum, ben o genc kadini derenin karsisina gecirip orada biraktim; sen ne demeye hala tasirsin?”
Yirmi Altinci Kural: Kainat tekvucut, tek varliktir. Hersey ve herkes gorunmez iplerle birbirine baglidir. Sakin kimsenin ahini alma; bir baskasinin, hele hele senden zayif olanin canini yakma. Unutma ki dunyanin ote ucunda tek bir insanin kederi, tum insanligi mutsuz edebilir. Ve bir kisinin saadeti, herkesin yuzunu guldurebilir.
Halife Harun Resid’in hikayesi:
Mecnun’un Leyla’yi delidivane sevdigini duyan Halife Leyla’yi pek merak edermis.
Mecnun’u bu kadar mest ettigine gore bu Leyla cok ozel bir kadin olmali” dermis kendi kendine. “Oyle bir kadin ki hemcinslerinden katbekat guzel ve alimli.” Giderek meraki katlanmis, bildigi ne kadar Ali Cengiz oyunu varsa oynamis ki, Leyla’yi dunya gozuyle bir kerecik gorsun.
En nihayetinde Leyla’yi bulup, Halife’nin sarayina getirmisler. Susleyip pusleyip karsisina cikarmislar. Ne var ki Leyla pecesini cekince, Halife Harun Resit husrana ugramis. Sanilmasin ki Leyla cirkinmis ya da koturum veya yasli. Ama oyle sira disi bir cazibesi yokmus acikcasi. Sayisiz diger kadin gibi o da noksanlari kusurlari olan bir faniymis iste.
Halife hayal kirikligini saklamamis. “Leyla Leyla dedikleri bu mu Allah askina? Mecnun bunun neyine vurulmus ki? Alelade bir kadin. Ne farki var otekilerden?
Bunu duyan Leyla gulmus. “Evet, ben Leyla’yim ama sen Mecnun degilsin ki” diye cevap vermis. “Sen beni bir de Mecnun’un gozlerinden gorebilsen. Sanma ki baska turlu ask denen sirra erebilirsin.”
Mecnun’un Leyla’yi delidivane sevdigini duyan Halife Leyla’yi pek merak edermis.
Mecnun’u bu kadar mest ettigine gore bu Leyla cok ozel bir kadin olmali” dermis kendi kendine. “Oyle bir kadin ki hemcinslerinden katbekat guzel ve alimli.” Giderek meraki katlanmis, bildigi ne kadar Ali Cengiz oyunu varsa oynamis ki, Leyla’yi dunya gozuyle bir kerecik gorsun.
En nihayetinde Leyla’yi bulup, Halife’nin sarayina getirmisler. Susleyip pusleyip karsisina cikarmislar. Ne var ki Leyla pecesini cekince, Halife Harun Resit husrana ugramis. Sanilmasin ki Leyla cirkinmis ya da koturum veya yasli. Ama oyle sira disi bir cazibesi yokmus acikcasi. Sayisiz diger kadin gibi o da noksanlari kusurlari olan bir faniymis iste.
Halife hayal kirikligini saklamamis. “Leyla Leyla dedikleri bu mu Allah askina? Mecnun bunun neyine vurulmus ki? Alelade bir kadin. Ne farki var otekilerden?
Bunu duyan Leyla gulmus. “Evet, ben Leyla’yim ama sen Mecnun degilsin ki” diye cevap vermis. “Sen beni bir de Mecnun’un gozlerinden gorebilsen. Sanma ki baska turlu ask denen sirra erebilirsin.”
Bila noksan, eksiksiz bir hayattir surdugun. Ya da oyle sanirsin. Aliskanliklara ayak uydurur, tekrarlara kapilirsin. Simdiye degin nasil yasadiysan, gene oyle yasayacaksin sanirsin. Sonra beklenmedik bir anda biri cikar gelir. Etrafindaki kimseye benzemez. Kendini bu yeni insanin aynasinda gormeye baslarsin. Var olani degil, sende eksik olani gosteren sihirli bir aynadir o. Ve sen bunca zaman aslinda hep bir eksiklik duygusuyla yasadigini, bilmedigin bir seye hasret cektigini anlarsin. Samar gibi iner hakikat suratina. Sana icindeki boslugu gosteren kisi bir pir, ustad, arkadas, yoldas, es ya da bazen bir cocuk olabilir. Onemli olan seni tamamlayacak ruhu bulmandir. Her peygamberin verdigi ogut aynidir: Sana ayna olacak insani bul! Iste o ayna benim icin Sems’dir.
Vah vah ki o budalaya, Allah’la pazarlik etmeye kalkar. Yani sen simdi her turlu art niyeti aklindan gecir; onun bunun dedikosunu yap, kuyusunu kaz; karisinin kizinin namusuna dil uzat; elin iste olsun, gozun oynasta; camiden cikar cikmaz kildigin namazi unut; sonra da iki koyun kesmekle, dort dua ezberlemekle her sey halloldu zannet!
Askin bahcesi de boyle degil mi? Sayet yalniz hosluklari, kolayliklari toplayip, zorluklari birakirsak buna “ask” denebilir mi? Guzeli sevip cirkini elinin tersiyle itmek en kolayi. Esas mesele iyiyi de kotuyu de sevebilmek; ayrim yapmadan. Sadece hosumuza giden seylere sukretmekte ne var? O kadarini Belh’in kopekleri de yapiyor zaten. Kemik verirsen seviniyor, sukranla kuyruklarini salliyorlar. Insan suphesiz ki bundan fazlasini yapabilir. Iyinin ve kotunun otesine gecmek mumkun! Bir yer daha var: Tum sifatlarin manasini yitirdigi bir baska boyut!
Bir gun bir filozof yolda giderken bir dervise rastlamis. Ikisinin de cabucak birbirlerine kanlari kaynamis. Gunlerce konusmuslar. Cumleye biri baslar, digeri son buldururmus.
En nihayetinde vedalastiklarinda, etraftakiler her ikisine de boyle hararetli hararetli ne konustuklarini sormus. Filozof soyle yanit vermis: “Konustuk ve anladim ki benim bildigim her seyi o zaten goruyor.”
Sufi ise soyle demis: “Konustuk ve anladim ki benim gordugum her seyi o zaten biliyor.”
En nihayetinde vedalastiklarinda, etraftakiler her ikisine de boyle hararetli hararetli ne konustuklarini sormus. Filozof soyle yanit vermis: “Konustuk ve anladim ki benim bildigim her seyi o zaten goruyor.”
Sufi ise soyle demis: “Konustuk ve anladim ki benim gordugum her seyi o zaten biliyor.”
Konya’nin Yahudi mahallesinde, bir Hristiyan’in meyhanesinde, her inanctan her mizactan biz cumle demkesler neseyle kadehlerimizi kaldirdik. Ve kim bilir belki bir an icin de olsa ayri gayri kalmadi aramizda. Ve hepimiz, tum kusurlarimiz ve noksanlarimiza ragmen Allah’in bizleri affettigini, hatta bizi bizden cok sevdigini oyle lafta degil, ta yuregimizde hissettik.
On Sekizinci Kural: Tum kainat olanca katmanlari ve karmasasiyla insanin icinde gizlenmistir. Seytan, disimizda bizi ayartmayi bekleyen korkunc bir mahluk degil, bizzat icimizde bir sestir. Seytani kendinde ara; disinda, baskalarinda degil. Ve unutma ki nefsini bilen Rabbini bilir. Baskalariyla degil, sadece kendiyle ugrasan insan, sonunda mukafat olarak Yaradan’i tanir.
On Altinci Kural: Kusursuzdur ya Allah, O’nu sevmek kolaydir. Zor olan hatasiyla sevabiyla fani insanlari sevmektir. Unutma ki kisi bir seyi ancak sevdigi olcude bilebilir. Demek ki hakikaten kucaklamadan otekini, Yaradan’dan oturu yaratilani sevmeden, ne layikiyla bilebilir, ne layikiyla sevebilirsin.
Ceneviz lisani, Frenk lisani, Yunanca, Farisi, Turkce, Kurtce, Arapca, Ermenice, Suryanice, Ibranice ve hangi lisana ait oldugunu bilmedigim envai cesit lehcede konusuyordu ahali. Bitmez bilmez farkliliklarina karsin bu insanlarin hepsinde ortak bir sey vardi: Ayni tamamlanmamislik hali. Her biri yapim sureci devam eden birer eserdi.
Peki ama o halde neden anlayamadigim, aciklayamadigim bir bosluk var icimde? Oyle bir bosluk ki gun be gun buyumekte? Fare gibi sinsice, sessizce, hirsli ve haris, bu eksiklik duygusu ruhumu kemirmekte. Nereye gitsem icimdeki bosluk da benimle gelmekte.
Insan bu kadar tam iken gene de hala eksik hissedebilir mi?
Insan bu kadar tam iken gene de hala eksik hissedebilir mi?
Sekizinci Kural: Basina ne gelirse gelsin, karamsarliga kapilma. Butun kapilar kapansa bile, sonunda O sana kimsenin bilmedigi gizli bir patika acar. Sen su anda goremesen de, dar gecitler ardinda nice cennet bahceleri var. Sukret! Istedigini elde edince sukretmek kolaydir. Sufi, dilegi gerceklesmediginde de sukredebilendir.
Besinci Kural: Aklin kimyasi ile askin kimyasi baskadir. Akil temkinlidir. Korka korka atar adimlarini. “Aman sakin kendini” diye tembihler. Halbuki ask oyle mi? Onun tek dedigi: “Birak kendini, koy gitsin!” Akil kolay kolay yikilmaz. Ask ise kendini yipratir, harap duser. Halbuki hazineler ve defineler yikintilar arasinda olur. Ne varsa harap bir kalpte var!
Birinci Kural: Yaradani hangi kelimelerle tanimladigimiz, kendimizi nasil gordugumuze ayna tutar. Sayet Tanri dendi mi oncelikle korkulacak, utanilacak bir varlik geliyorsa aklina, demek ki sen de korku ve utanc icindesin cogunlukla. Yok eger, Tanri dendi mi evvela ask, merhamet ve sefkat anliyorsan, sende de bu vasiflardan bolca mevcut demektir.
Rumi, derinlere kok salmis taasuplarin, onyargilarin caginda evrensel, kapsayici ve bariscil bir maneviyati savundu; kapisini istisnasiz her insana ardina kadar acik tuttu. Tipki o zamanlar oldugu gibi, bugun de nicelerinin “kafirlere karsi savasmak” olarak tanimladigi zahiri bir cihaddansa, insanin kendi icine yonelerek olgunlasmasini hedefleyen batini bir cihat uzerinde durdu.
The established religions no longer ask fundamental questions about out identity and our reason for living. Instead, they concentrate purely on a series of dogmas and rules concerned only with fitting in with a particular social and political organization. People in search of real spirituality are, therefore, setting off in new directions, and that inevitably means a return to the past and to primitive religions, before those religions were contaminated by the structures of power.
What do you want? You can’t want to be happy, because that’s too easy and too boring. You can’t want only to love, because that’s impossible. What do you want? You want to justify your life, to live it as intensely as possible. That is at once a trap and a source of ecstasy. Try to be alert to that danger and experience the joy and the adventure of being that woman who is beyond the image reflected in the mirror.
Ilyas sicrayarak uyandi ve gokyuzune bakti. Bir turlu aklina gelmeyen oykuyu sonunda animsamisti.
Uzun sure once, Yakup peygamber, kampini kurup kabilesini yerlestirdiginde, o gece cadirina biri girdi ve onunla gun doguncaya kadar bogustu. Yakup karsisindaki rakibin Rab oldugunu bildigi halde bu bogusmayi kabul etti. Safak soktugunde henuz yenik dusmemisti ve bogusma ancak, Tanri'nin onu kutsamayi kabul etmesiyle sona erdi.
Bu oyku kusaktan kusaga aktarildi, oyle ki onu kimse unutmadi: Kimi zaman Tanri’yla bogusmak gerek. Her insan, bir an geliyor, yasaminda bir tragedyanin ortaya ciktigini goruyordu; bu bir kentin yikilmasi, bir cocugun olumu, kanit gosterilmeden yapilan bir suclama, onu yasami boyunca sakat birakacak bir hastalik olabiliyordu. Iste o anda, Tanri onu kendisiyle boy olcusmeye ve sordugu soruya cevap vermeye cagiriyordu: “Bu kadar kisa ve acilarla dolu bir yasama neden boylesine asilip duruyorsun? Verdigin bu savasimin anlami ne?”
Bu sorunun cevabini veremeyenler, bas egiyordu. Ama varligina bir anlam vermeye calisanlar, Tanri'nin adaletsiz oldugunu dusunup yazgisina bas kaldiriyordu. Iste bu durumda, goklerden bir baska ates iniyordu yeryuzune – olduren degil, eski duvarlari yikarak her insana gercek yeteneklerini sunan ates. Korkaklar, bu atesin gonullerini sarmasina hicbir zaman izin vermiyordu – onlarin tek istegi, durumun en kisa surede eskiye donmesiydi; boylelikle eskiden oldugu gibi yasamayi ve dusunmeyi surdurebileceklerdi. Buna karsilik, yurekli olanlar, eskimis, asilmis olan her seyi atese veriyor ve buyuk ic acilar cekme pahasina her seyi terk edebiliyorlar - Tanri'yi bile - ve ilerlemeyi surduruyorlardi.
“Yurekli olanlar, her zaman inatcidir.”
Tanri, goklerde hosnutlukla gulumsedi: O'nun istedigi buydu; her insanin, kendi yasaminin sorumlulugunu kendi eline almasi. Sonucta, ogullarini bagislarin en buyugu ile donatmisti: secim yapabilme ve kendi eylemlerine karar verebilme yetenegi.
Yalnizca bu kutsal atesle yanmis erkekler ve kadinlar, O'na meydan okuyacak yurege sahipti. Ve yalnizca onlar, kendilerini O'nun sevgisine geri dondurecek yolu biliyorlardi, cunku baslarina gelen tragedyanin bir cezalandirma degil, bir meydan okuma, bir sinav oldugunu sonunda anliyorlardi.
Ilyas simdiye kadar attigi her adimi gozunun onunde yeniden canlandirdi; marangoz dukkanini biraktigindan bu yana, misyonunu hic tartismadan kabullenmisti. Bu misyon dogru bile olsa - o bunun boyle oldugunu dusunuyordu -, inancini, bagliligini, iradesini yitirecegi korkusuyla adimini atmadigi yollarda neler olup bittigine bakma firsatini hic bulamamisti. Siradan insanlarin tuttugu yolu tutmanin cok tehlikeli oldugunu dusunuyordu - boyle yapacak olursa, bu yola o da alisabilir, gorduklerinden hoslanmaya baslayabilirdi. Zaman zaman meleklerle konussa ve Tanri'dan buyruklar alsa bile, kendisinin de herkes gibi oldugunu anlayamiyordu: Oysa simdi, ne istedigini tam olarak bildigine inandigi su anda, yasamlarinda hicbir onemli karar almamis insanlar gibi davranmis oldugunu fark ediyordu.
Kuskudan, yenilgiden, kararsizlik anlarindan hep kacmisti. Ne var ki Tanri comertti ve onu kacinilmaz olanin ucurumuna itmis, boylelikle insanin kendi yazgisini secmek - kabul etmek degil - zorunda oldugunu ona gostermisti.
Cok uzun yillar once, bu geceye benzer bir gecede Yakup, Tanri'yi kendisini kutsamadan birakmamisti: Bunun uzerine Tanri ona sormustu: “Adin ne senin?”
Iste sorun buradaydi: Bir ada sahip olmak. Yakup cevap verdikten sonra, Tanri onun adini Israil olarak kutsamisti. Her birimiz besikte bir ada sahip oluruz, ama yasamimizi, ona bir anlam vermek icin sectigimiz adla kutsadigimiz gerektigini ogrenmemiz gerekir.
"Ben Akbar'im" demisti kadin.
Ilyas'in bir ada gerek duydugunu anlayabilmesi icin, kentin yerle bir edilmesi ve sevdigi kadini yitirmesi gerekmisti. Ve iste o anda, kendi yasamina "Kurtulus" adini verdi.
Uzun sure once, Yakup peygamber, kampini kurup kabilesini yerlestirdiginde, o gece cadirina biri girdi ve onunla gun doguncaya kadar bogustu. Yakup karsisindaki rakibin Rab oldugunu bildigi halde bu bogusmayi kabul etti. Safak soktugunde henuz yenik dusmemisti ve bogusma ancak, Tanri'nin onu kutsamayi kabul etmesiyle sona erdi.
Bu oyku kusaktan kusaga aktarildi, oyle ki onu kimse unutmadi: Kimi zaman Tanri’yla bogusmak gerek. Her insan, bir an geliyor, yasaminda bir tragedyanin ortaya ciktigini goruyordu; bu bir kentin yikilmasi, bir cocugun olumu, kanit gosterilmeden yapilan bir suclama, onu yasami boyunca sakat birakacak bir hastalik olabiliyordu. Iste o anda, Tanri onu kendisiyle boy olcusmeye ve sordugu soruya cevap vermeye cagiriyordu: “Bu kadar kisa ve acilarla dolu bir yasama neden boylesine asilip duruyorsun? Verdigin bu savasimin anlami ne?”
Bu sorunun cevabini veremeyenler, bas egiyordu. Ama varligina bir anlam vermeye calisanlar, Tanri'nin adaletsiz oldugunu dusunup yazgisina bas kaldiriyordu. Iste bu durumda, goklerden bir baska ates iniyordu yeryuzune – olduren degil, eski duvarlari yikarak her insana gercek yeteneklerini sunan ates. Korkaklar, bu atesin gonullerini sarmasina hicbir zaman izin vermiyordu – onlarin tek istegi, durumun en kisa surede eskiye donmesiydi; boylelikle eskiden oldugu gibi yasamayi ve dusunmeyi surdurebileceklerdi. Buna karsilik, yurekli olanlar, eskimis, asilmis olan her seyi atese veriyor ve buyuk ic acilar cekme pahasina her seyi terk edebiliyorlar - Tanri'yi bile - ve ilerlemeyi surduruyorlardi.
“Yurekli olanlar, her zaman inatcidir.”
Tanri, goklerde hosnutlukla gulumsedi: O'nun istedigi buydu; her insanin, kendi yasaminin sorumlulugunu kendi eline almasi. Sonucta, ogullarini bagislarin en buyugu ile donatmisti: secim yapabilme ve kendi eylemlerine karar verebilme yetenegi.
Yalnizca bu kutsal atesle yanmis erkekler ve kadinlar, O'na meydan okuyacak yurege sahipti. Ve yalnizca onlar, kendilerini O'nun sevgisine geri dondurecek yolu biliyorlardi, cunku baslarina gelen tragedyanin bir cezalandirma degil, bir meydan okuma, bir sinav oldugunu sonunda anliyorlardi.
Ilyas simdiye kadar attigi her adimi gozunun onunde yeniden canlandirdi; marangoz dukkanini biraktigindan bu yana, misyonunu hic tartismadan kabullenmisti. Bu misyon dogru bile olsa - o bunun boyle oldugunu dusunuyordu -, inancini, bagliligini, iradesini yitirecegi korkusuyla adimini atmadigi yollarda neler olup bittigine bakma firsatini hic bulamamisti. Siradan insanlarin tuttugu yolu tutmanin cok tehlikeli oldugunu dusunuyordu - boyle yapacak olursa, bu yola o da alisabilir, gorduklerinden hoslanmaya baslayabilirdi. Zaman zaman meleklerle konussa ve Tanri'dan buyruklar alsa bile, kendisinin de herkes gibi oldugunu anlayamiyordu: Oysa simdi, ne istedigini tam olarak bildigine inandigi su anda, yasamlarinda hicbir onemli karar almamis insanlar gibi davranmis oldugunu fark ediyordu.
Kuskudan, yenilgiden, kararsizlik anlarindan hep kacmisti. Ne var ki Tanri comertti ve onu kacinilmaz olanin ucurumuna itmis, boylelikle insanin kendi yazgisini secmek - kabul etmek degil - zorunda oldugunu ona gostermisti.
Cok uzun yillar once, bu geceye benzer bir gecede Yakup, Tanri'yi kendisini kutsamadan birakmamisti: Bunun uzerine Tanri ona sormustu: “Adin ne senin?”
Iste sorun buradaydi: Bir ada sahip olmak. Yakup cevap verdikten sonra, Tanri onun adini Israil olarak kutsamisti. Her birimiz besikte bir ada sahip oluruz, ama yasamimizi, ona bir anlam vermek icin sectigimiz adla kutsadigimiz gerektigini ogrenmemiz gerekir.
"Ben Akbar'im" demisti kadin.
Ilyas'in bir ada gerek duydugunu anlayabilmesi icin, kentin yerle bir edilmesi ve sevdigi kadini yitirmesi gerekmisti. Ve iste o anda, kendi yasamina "Kurtulus" adini verdi.
The cupola of St. Paul's Cathedral in London was painted by Sir James Thornhill. It was necessary for Sir James to complete his work while standing on a swinging scaffold high above the pavement. One day when he had finished a particularly difficult portion with painstaking effort, he stopped to inspect his artistry. As a good artist does, slowly he began moving backwards in order to gain a more appropriate view of his work. A helper working with him suddenly recognized that if Sir James should take one step farther backward, he would be killed in a fatal fall. The man knew that if he startled the man with a shout, it might topple him from the scaffold. As quickly as possible, he grabbed a brush and made a sweeping stroke across the exquisite work that Sir James was admiring. Understandably disturbed, the artist rushed forward with a cry of dismay. When his companion explained why he had taken this drastic measure, Sir James Thornhill burst into tears of gratitude.
Subscribe to:
Posts (Atom)